الرفیق ثمَّ الطريق
حضرت علی بن الحسین امام سجاد علیه‌السلام می‌فرمایند: «هَلَکَ مَن لَیسَ لَه حکیمٌ یُرشِدُه» (بحارالانوار-ج78-ص)
در ﻫـﺮ رﺷـﺘﻪای از ﻋﻠﻮم و فنون ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺨﻮاهد وارد شود و از آن اﻃﻼع ﭘﯿﺪا کند، خصوصاً اگر بخواهد آن علم را به کار ببندد، ﻻزم است از عالم و متخصص آن علم و ﻓﻦ، ﺑﻬﺮه ﺑﮕﯿﺮد. به خصوص در علوم غیر طبیعی، و به ویژه در علم اخلاق و علم الروح که اهمیت و حساسیت زیادی دارد، تبعیت از اﻓﺮادی ﮐﻪ استاد و ﻣﻄﻠﻊ در این علم هستند، لازم‌تر و اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ است.
این یک سیره‌ی متعارف و بناء عقلاء در همه عالم است و ﺧﺪای تعالی هم ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ: «فاسئلوا أهلَ الذکرِ إن کُنتم لا تَعلمون:از اﻫﻞ ذﮐﺮ بپرسید[مجهولات خود را] اﮔﺮ ﻧﻤﯽداﻧﯿﺪ .»(نحل/43).
ﺑـﺮای کسی که دچار یقظه شده و تبعاً می‌خواهد از راه گذشته برگردد و در راه خدا قدم بردارد و در این راه هم در دام ﻧﻔﺲ و وﺳﻮﺳﻪﻫﺎی ﺷﯿﻄﺎن نیفتد، ﮔﺮﯾﺰی از اﻗﺘﺪاء ﺑﻪ راهنمایی خبیر و آگاه ﻧﯿﺴﺖ. اميرالمومنین علیه‌السلام در نامه 31 نهج‌البلاغه می‌فرمایند:«سَل عن الرفیق قبل الطریق» که به قول اهل معني :"الرفیق ثمَّ الطريق" و ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ رﻓﯿﻖ راه، اﺳﺘﺎدی اﺳﺖ که ﺧﻮد ﻗﺒلاً اﯾﻦ راه را ﻃﯽ ﮐﺮده و چون از ﺷﺮاﯾﻂ و ﻣﻮاﻧﻊ راه ﻣﻄﻠﻊ و آگاه است، ﻣﯽتواند از ما دستگیری کرده و ما را ﻫﻤﺮاه ﺧﻮد ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪ ﺑﺮساند.
اﻣـﺎ نکته‌ی اﺳﺎﺳﯽ در مورد "اﺳﺘﺎد"، خصوصیات و ﺷﺮاﯾﻂ اوﺳﺖ زﯾﺮا انسان می‌خواهد ﺑﻪ او دل بسپارد و اﻋﺘﻘﺎدات و اخلاق او را بپذیرد و در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﻪ ﺳﻮی ﻣﻘﺼﺪی برود ﮐﻪ او ﻗﺒﻼ ﺑﻪ آن رﺳﯿﺪه، ﺑﻪ اﯾﻦﺟﻬﺖ و برای ﭘﺮﻫﯿـﺰ از ﮔـﺮﻓﺘﺎر ﺷـﺪن در دام ﻣﺮﺷﺪﻫﺎی دروﻏﯿﻦ، ابتدا شناخت شرایط استاد و سپس تطبیق این شرایط نسبت به فرد مورد نظر، اولین گام در سیر الی الله بعد از یقظه است.
السَّلامُ عَلَيْكَ يَا عَيْنَ الْحَيَاةِ السَّلامُ عَلَيْكَ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْكَ وَ عَلَى آلِ بَيْتِكَ الطَّيِّبِينَ الطَّاهِرِينَ السَّلامُ عَلَيْكَ عَجَّلَ اللَّهُ لَكَ مَا وَعَدَكَ مِنَ النَّصْرِ وَ ظُهُورِ الْأَمْرِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا مَوْلايَ أَنَا مَوْلاكَ عَارِفٌ بِأُولاكَ وَ أُخْرَاكَ أَتَقَرَّبُ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى بِكَ وَ بِآلِ بَيْتِكَ وَ أَنْتَظِرُ ظُهُورَكَ وَ ظُهُورَ الْحَقِّ عَلَى يَدَيْكَ، وَ أَسْأَلُ اللَّهَ أَنْ يُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ يَجْعَلَنِي مِنَ الْمُنْتَظِرِينَ لَكَ وَ التَّابِعِينَ وَ النَّاصِرِينَ لَكَ عَلَى أَعْدَائِكَ وَ الْمُسْتَشْهَدِينَ بَيْنَ يَدَيْكَ فِي جُمْلَةِ أَوْلِيَائِكَ يَا مَوْلايَ يَا صَاحِبَ الزَّمَانِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكَ ...