سید بطحاء
26 رجب (و بنا بر قولی هفتم رمضان) سالروز وفات سید بطحاء و بزرگ قریش حضرت ابوطالب علیه-السلام است. این مصیبت 3 سال قبل از هجرت پیامبر(صلیاللهعلیهوآله) به مدینه یا در سال دهم بعث واقع شد.
نام ایشان "عبد مناف" ( عمران یا عامر هم گفته شده) و کنیه اش "ابو طالب" بود. تولد آن حضرت 35 سال قبل از تولد پیامبر (صلیاللهعلیهوآله) بوده و مادر ایشان «فاطمه» دختر عمرو بن عائذ بن مخزوم بود که مادر عبدالله پدر بزرگوار پیامبر هم هست.
یعقوبی(مورخ اهل تسنن) می گوید:« و لمّا قیل لرسول الله: إن أبا طالب قد مات عظم ذلک فی قلبه واشتدّ له جزعه، ثمّ دخل فمسح جبینه الأیمن أربع مرّات، و جبینه الأیسر ثلاث مرّات، ثمّ قال: یا عم ربیت صغیراً، وکفلت یتیماً، و نصرت کبیراً، فجزاک الله عنی خیراً، و مشى بین یدی سریره و جعل یعرضه و یقول: وصلتک رحم، و جزیت خیراً.
هنگامى که به رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) خبر دادند که ابوطالب از دنیا رفته، این مصیبت بر قلب او سنگینى نمود و ناله آن حضرت را شدید کرد. رسول خدا بر جنازه ابوطالب وارد شد، سپس طرف راست پیشانى او را چهار مرتبه و طرف چپش را سه مرتبه دست کشید، سپس فرمود: اى عمو ! وقتى کودک بودم تو مرا بزرگ کردی، وقتى یتیم بودم تو سرپرستیم کرد، و هنگامى که بزرگ شدم تو یارى‌ام کردی، پس خداوند به تو پاداش خیر دهد. سپس جلوى تابوت او رفت و فرمود: اى عمو ! تو صله رحم را به نیکى بجا آوردى و پاداش نیکى دادى.» (تاریخ الیعقوبی، ج ۲، ص ۳۵، ناشر: دار صادر – بیروت.)
همچنین در منابع اهل تسنن از عباس عموی پیامبر نقل شده:«عن العباس أنّه سأل النبی صلّى اللّه علیه وآله، ما ترجو لأبی طالب؟ قال: کل الخیر أرجوه من ربی. از رسول خدا سؤال کرد براى ابوطالب چه چیزى را امید دارى او گفت: هر خیرى که از خدایم امیدوارم.» (إبن الجوزی، أبو الفرج عبد الرحمن بن علی بن محمد (متوفای۵۹۷هـ)، زاد المسیر فی علم التفسیر، ج ۵، ص ۳۶۲، ناشر: المکتب الإسلامی - بیروت، الطبعه: الثالثه، ۱۴۰۴هـ)
شاید اولین کسی که در رثای سید و امیر قریش شعری سروده باشد، امیرمؤمنان حضرت علی علیه السلام باشد. این شعر را سبط ابن جوزى در تذکره الخواص نقل مى‌کند. امام على علیه السلام در این شعر تصریح مى‌فرماید که جایگاه آن حضرت بهشت خواهد بود.
أَبَا طَالِبٍ عِصْمَهَ الْمُسْتَجِیرِ *** وَ غَیْثَ الْمُحُولِ وَ نُورَ الظُّلَمِ
لَقَدْ هَدَّ فَقْدُکَ أَهْلَ الْحِفَاظِ *** فَصَلَّى عَلَیْکَ وَلِیُّ النِّعَمِ
وَ لَقَّاکَ رَبُّکَ رِضْوَانَه *** فَقَدْ کُنْتَ لِلطُّهْرِ مِنْ خَیْرِ عَم ابوطالب
اى پناه پناهندگان و اى باران خشکسالى‌ها و اى نور تاریکى‌ها،
فقدان تو اهل دین را به لرزه درآورد و صاحب نعمت ها ]خداوند] بر تو درود فرستاد.
خداوند بهشت خویش را بر تو ارزانى دهد که براى پیامبر بهترین عمو و یاور بودى.
(سبط بن الجوزی الحنفی، شمس الدین أبوالمظفر یوسف بن فرغلی بن عبد الله البغدادی (متوفای۶۵۴هـ)، تذکره الخواص، ص۳۷ ـ ۳۹، ناشر: مؤسسه أهل البیت ـ بیروت، ۱۴۰۱هـ ـ ۱۹۸۱م.)
مضجع شریف آن حضرت در شهر مكّه مكرّمه در قبرستان ابوطالب كه به آن «حَجُون» و «جنّة المَعلاة» هم گفته ميشود قرار دارد که پس از بقيع اشرف مقابر است. حضرت عبدمناف جدّ اعلاي پيامبر، حضرت عبدالمطّلب جدّ پيامبر، حضرت ابوطالب عموي پيامبر، حضرت خديجه همسر پيامبر، عدّهاي از علماي بزرگ و جمع بسياري از مؤمنين، در این قبرستان مدفون ميباشند و رسول اكرم ـ صلّي الله عليه وآله ـ مكرّر به آنجا رفت و آمد می کردند.
اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا سَيِّدَ الْبَطْحاءِ و َابْنَ رَئِيسِها، اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا وارِثَ الْكَعْبَةِ بَعْدَ تَأْسِيسِها، اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا كافِلَ الرَّسُولِ وَ ناصِرَهُ، اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا عَمَّ الْمُصْطَفي وَ أَبَا الْمُرْتَضي، اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا بَيْضَةَ الْبَلَدِ، اَلسَّلامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الذّابُّ عَنِ الدِّينِ، وَ الْباذِلُ نَفْسَهُ فِي نُصْرَةِ سَيِّدِ الْمُرْسَلِينِ، اَلسَّلامُ عَلَيْكَ وَ عَلي وَلَدِكَ أَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَكاتُهُ.
سلام بر تو اي بزرگ سرزمين بطحاء و فرزند رئيس آن! سلام بر تو اي وارث سرپرستي كعبه پس از تجديد بنای آن! سلام بر تو اي سرپرست و ياور پيامبر! سلام بر تو اي عموي حضرت مصطفي و پدر علي مرتضي! سلام بر تو اي بزرگ شهر! سلام بر تو اي مدافع دين و يار جان نثار سرور پيامبران! سلام و رحمت و بركات الهي بر تو و بر فرزندت اميرمؤمنان باد!
السَّلامُ عَلَيْكَ يَا عَيْنَ الْحَيَاةِ السَّلامُ عَلَيْكَ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْكَ وَ عَلَى آلِ بَيْتِكَ الطَّيِّبِينَ الطَّاهِرِينَ السَّلامُ عَلَيْكَ عَجَّلَ اللَّهُ لَكَ مَا وَعَدَكَ مِنَ النَّصْرِ وَ ظُهُورِ الْأَمْرِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا مَوْلايَ أَنَا مَوْلاكَ عَارِفٌ بِأُولاكَ وَ أُخْرَاكَ أَتَقَرَّبُ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى بِكَ وَ بِآلِ بَيْتِكَ وَ أَنْتَظِرُ ظُهُورَكَ وَ ظُهُورَ الْحَقِّ عَلَى يَدَيْكَ، وَ أَسْأَلُ اللَّهَ أَنْ يُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ يَجْعَلَنِي مِنَ الْمُنْتَظِرِينَ لَكَ وَ التَّابِعِينَ وَ النَّاصِرِينَ لَكَ عَلَى أَعْدَائِكَ وَ الْمُسْتَشْهَدِينَ بَيْنَ يَدَيْكَ فِي جُمْلَةِ أَوْلِيَائِكَ يَا مَوْلايَ يَا صَاحِبَ الزَّمَانِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكَ ...